اگر توبه نبود مردم هلاک می‌شدند ولی این توبه رحمت خداوند است، زمانی که انسان یقین کند بعد از پشیمانی، دست کشیدن از گناه و عزم را جزم کردن که خداوند او را می‌آمرزد.

سه رکن وجود دارد: پشیمانی و توبه، دست کشیدن فوری و عزم را جزم کردن بر این که دوباره به این گناه بر نمی‌گردم.
دكتر عمر عبد الكافی:
هم‌چنین باز گرداندن حق به صاحبان حق.
حقوق هم بر دو نوع هستند: حق الله و حق الناس:
دكتر راتب:
به طور طبیعی این حق الناس است. هم حقوق خدا وجود دارد و هم حقوق مردم. گویا حقوق مردم خیلی ترسناک است. پیامبر صلی الله علیه وسلم دعوت شد تا بر یکی از اصحاب بزرگوار نماز جنازه بخواند:
حق الناس آمرزیده نمی‌شود مگر با پرداخت یا گذشت

(( أعليه دين؟ قالوا: نعم، قال: صلوا على صاحبكم، ولم يصلّ عليه، إلى أن قال أحدهم: عليّ دينه يا رسول الله، فصلى عليه، في اليوم التالي سأل هذا الذي تعهد الدين: أأديت الدين؟ قال: لا، سأله في اليوم الثالث: أأديت الدين؟ قال: لا، سأله في اليوم الرابع: أأديت الدين؟ قال: نعم، قال: الآن بردت عليه جلده))

((آیا بر او قرضی هست؟ گفتند: بله. فرمود: بر دوستتان نماز بخوانید. خودش بر او نماز نخواند. تا این که یک نفر گفت: قرض او بر گردن من یا رسول الله. بعد از این بر او نماز خواند. روز بعد از این کسی که قرض را به عهده گرفته بود پرسید: آیا آن قرض را پرداخت کردی؟ گفت: نه. در روز سوم از او پرسید: آیا آن قرض را پرداخت کردی؟ گفت: نه. در روز چهارم از او پرسید: آیا آن قرض را پرداخت کردی؟ گفت: بله. فرمود: اکنون پوستش سرد گردید.))

[احمد از جابر ]

سرورم، ما حق الله داریک که این آمرزیده می‌شود. مصالحه با یک چشم به هم زدن انجام می‌گیرد. آمرزش چیزی که میان تو و خدا هست آسان است. اما چیزی که میان تو و مردم است آمرزیده نمی‌شود مگر با یکی از این ىو حالت: با پرداخت یا گذشت.